ODCHUDZANIE ZE WSPOMAGANIEM

Nieprzerwanie trwają badania nad bezpiecznymi lekami ułatwiającymi pozbycie się nadwagi. Które z nich są skuteczne, a których nie warto polecać ?

Medycyna niestety nie dysponuje wieloma farmaceutykami, które mogłyby pomóc ludziom otyłym w powrocie do zdrowia. Decyzją Komisji Europejskiej wstrzymano dla przykładu obrót lekami zawierającymi sibutraminę, która jeszcze do niedawna była niezwykle popularna w leczeniu otyłości. Postanowienie to było efektem kilkuletnich, wieloośrodkowych badań, prowadzonych pod kontrolą SCOUT. Według tych badań sibutramina zwiększa ryzyko zapadalności na choroby układu sercowo-naczyniowego o 16%. Stwierdzono więc, że korzyści ze stosowania tej substancji w leczeniu otyłości są mniejsze niż ryzyko chorób.

Duży wybór suplementów

Istnieje duży wybór suplementów diety, które – jak twierdzą ich producenci – „spalają tkankę tłuszczową”, „zapewniają uczucie sytości na długi czas” lub zmniejszają kaloryczność potraw.

Do najpopularniejszych tego typu suplementów należą:

· Kwas chlorogenowy – składnik wielu preparatów wspomagających odchudzanie. Naukowcy interesują się nim głównie z powodu silnego działania przeciwutleniającego. W trakcie badań okazało się, że działa także na metabolizm tłuszczów i cukrów. Otyłym szczurom podawano go wraz z wysoko kaloryczną karmą. Po 6 tygodniach stosowania tej diety szczury wyraźnie schudły, miały niski poziom cholesterolu i glukozy we krwi. Grupa szczurów karmiona identyczną paszą, ale bez dodatku kwasu chlorogenowego, przytyła i miała znacznie gorsze wyniki krwi. Eksperyment ten dał więc początek badaniom prowadzonym w wielu laboratoriach nad skutkami podawania kwasu chlorogenowego.

Uzyskiwane wyniki potwierdziły odchudzające właściwości kwasu chlorogenowego, ale nie ma jeszcze oficjalnych danych.

Kwas chlorogenowy występuje w produktach pokarmowych takich jak kawa, herbata, jabłka czy aronia. Niestety, okazuje się, że wypijanie nawet dużych ilości kawy nie pomaga w usuwaniu zbędnej tkanki tłuszczowej, ponieważ podczas prażenie ziaren następuje rozkład tego cennego składnika. Dlatego ekstrakt bogaty w kwas chlorogenowy wytwarza się z zielonych ziaren kawy.

· Kwas hydroksycytrynowy (HCA) – jest związkiem otrzymywanym z pochodzących z Azji owoców o nazwie Garcinia cambodgia. Odkryto, że zmniejsza on aktywność enzymów uczestniczących w syntezie tłuszczów i jednocześnie zwiększa syntezę L-karnityny, która przyspiesza przemianę kwasów tłuszczowych w energię. Dodatkowo zmniejsza apetyt. Hamuje powstawanie tkanki tłuszczowej ze spożytych białek i węglowodanów. „Zaoszczędzone” w ten sposób białka wpływają na wzrost masy mięśniowej, zaś węglowodany (zmagazynowane w postaci glikogenu w wątrobie i mięśniach) oddziałują na mózg, hamując apetyt.

Niestety, badania na grupie osób otyłych, które zażywały ekstrakt z garcynii i błonnik (trzy razy dziennie przez 12 tygodni), nie potwierdziły skuteczności tego preparatu w trakcie odchudzania.

· Fasolamina. Popularnie nazywana „blokerem wchłaniania skrobi”. Okazało się, że wyciąg z nasion fasoli blokuje enzym alfa-amylazę odpowiedzialny za rozkład skrobi, przez co obniża znacząco kaloryczność posiłku z dużą zawartością węglowodanów. Wydawało się więc, że dysponujemy cudownym środkiem, który umożliwia zjedzenie dużej porcji np. makaronu bez ryzyka, że się przytyje. Niestety, okazuje się, że fasolomina na dłuższą metę traci swoje właściwości, bowiem po kilku dniach zażywania preparatu trzustka zwiększa produkcję enzymów i węglowodany trawione są w 100 proc. Dlatego nie powinno się jej zażywać regularnie i przez długi czas. Preparat doskonale zdaje egzamin, jeśli stosujemy go okazjonalnie. Fasolaminę poleca się głównie osobom, które nie potrafią zrezygnować z ulubionych produktów mącznych.

· Zielona herbata. Wydaje się, że to szara eminencja wśród preparatów wspomagających odchudzanie. Badania nad jej wpływem na odchudzanie przeprowadzono we Francji. Udowodniły one, że zwyczaj popijania herbaty po tłustym posiłku jest uzasadniony. Katechiny, zawarte w herbacianych listkach, utrudniają pracę dwóch enzymów trawiących tłuszcze. Doświadczalnie wyliczono, że redukują one aż w 37 proc. rozkład tłuszczów w przewodzie pokarmowym; niestrawiony tłuszcz jest potem wydalany. Dużą zawartość katechin zawiera zielona herbata, warto więc pić jej jak najwięcej. Jeśli nie jesteśmy smakoszami zielonej herbaty, można zastąpić ją ekstraktem. Aby miała ona działanie zmniejszające trawienie tłuszczów powinna być zażyta na 30 minut przed posiłkiem.

· Chitosan (chityna) – otrzymywana z pancerzyków skorupiaków morskich, jest wielocukrem, którego nasz przewód pokarmowy nie trawi. Budowa przypomina celulozę, czyli błonnik. Chitosan wiąże na swojej powierzchni tłuszcz, który nie jest trawiony i wchłaniany, lecz wydalany z organizmu. Dlatego też podczas przyjmowania chitosanu należy koniecznie pamiętać o łykaniu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (czyli A, D, E, K). Chitosan ogranicza dodatkowo wchłanianie węglowodanów w jelitach, przez co polecany jest szczególnie osobom mającym trudności z ograniczeniem jedzenia pieczywa, makaronów, słodyczy. Chłonie jak gąbka tłuszcz z przewodu pokarmowego, zapobiegając przez to jego trawieniu. Chitosan obniża kaloryczność potraw, ale w mniejszym jednak stopniu niż ekstrakt z zielonej herbaty.

· Błonnik. Zmniejsza uczucie głodu, a także opóźnia i zmniejsza wchłanianie glukozy i kwasów tłuszczowych. Jest jednym z najskuteczniejszych preparatów wspomagających redukcję nadwagi, zwłaszcza jeśli jest umiejętnie stosowany. Powinien być zażyty bezpośrednio przed posiłkiem.

Uwaga! Stosując błonnik w tabletkach lub w proszku, należy dużo pić – co najmniej 2 litry dziennie.

· Chrom. Ma wpływ na poziom insuliny, triglicerydów i cholesterolu we krwi. Badania wykazały, że niedobory tego pierwiastka objawiają się zaburzeniami przemiany węglowodanowej i lipidowej. Chrom (III) jest podawany chorym na cukrzycę. Sugeruje się też, że może być przydatny przy leczeniu otyłości, ponieważ przyczynia się do zmniejszenia zawartości tłuszczu w organizmie z jednoczesnym przyrostem masy mięśniowej. Badania tej właściwości nie zostały potwierdzone! Przebadano 15 kobiet, uprawiających sport. Eksperyment trwał 6 tygodni. Nie stwierdzono u nich zmiany w ilościach tkanki tłuszczowej i mięśniowej. Natomiast otyli pacjenci, zjadający w nadmiarze słodycze, często zauważają zmniejszony apetyt na łakocie. Znacząco zmniejsza się też ilość ataków tzw. wilczego apetytu.

· Jod. Jest jednym ze składników tyroksyny, hormonu tarczycy. Ma on duży wpływ m.in. na tempo przemiany materii. Zaobserwowano, że ilość jodu we krwi zmniejsza się, gdy chory cierpi na niedoczynność tarczycy i wzrasta przy nadczynności tego gruczołu. Od 1996 roku w Polsce sól jest powszechnie jodowana, co w znacznym stopniu zapobiega niedoborom tego pierwiastka. Niestety, długo przechowywana sól traci aż 65 proc. jodu. Dlatego w niektórych przypadkach, gdy występują poważne niedobory jodu, preparaty jodowe (np. kelp lub inne wodorosty) mogą nieznacznie przyspieszyć spalanie tkanki tłuszczowej.

· CLA – sprzężony kwas linolowy (CLA – Conjugated Linoleic Acid) jest jednym z kwasów tłuszczowych. Liczne badania prowadzone nad tym związkiem nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaki jest mechanizm
działania CLA na tkankę tłuszczową. Najpopularniejsza hipoteza to blokowanie przez CLA działania enzymu umożliwiającego przenikanie trójglicerydów do tkanki tłuszczowej, a w efekcie prowadzącego do jej rozrostu. Udowodniono też, że CLA wzmaga wykorzystanie kwasów tłuszczowych w procesie termogenezy. Efekt spalania tłuszczu jest większy, gdy uprawiamy systematycznie sport, dlatego też CLA jest polecany osobom aktywnym fizycznie.

· L-karnityna- jest związkiem syntetyzowanym w organizmie przez wątrobę. Powstaje z dwóch aminokwasów, które dostarczamy z pożywieniem. Mechanizm działania L-karnityny sprowadza się do umożliwienia przejścia spożytych kwasów tłuszczowych do komórek, w których wytwarzana jest energia potrzebna do funkcjonowania organizmu. W efekcie L-karnityna dostarcza energii głównie pracującym mięśniom, dlatego zalecana jest w szczególności osobom systematycznie uprawiającym sport. Ponieważ uzyskiwana energia pochodzi z kwasów tłuszczowych, L-karnityna dodatkowo obniża poziom cholesterolu we krwi. Podobnie jak CLA, L-karnityna występuje w mięsie (z łac. Carnis – mieso) i mleku.

· Efedryna – otrzymywana jest z suszonych młodych gałęzi rośliny Ephedra sinica. Oddziałując na mózg, efedryna pobudza, zwiększa aktywność fizyczną i wydolność nerwowo- mięśniową. Podnosi też ciśnienie krwi. Jej odchudzające działanie polega na pobudzeniu produkcji ciepła przez organizm, kosztem spalania tkanki tłuszczowej.

· Kofeina- bardzo często łączona jest z efedryną w różnego rodzaju preparatach. Jej działanie polega na wydłużeniu oddziaływania efedryny, a także pobudzeniu organizmu i zwiększeniu wydolności fizycznej. Otrzymywana jest z ziarna kawowego lub z coraz bardziej popularnej rośliny Paulinia guarana (inaczej guarana), która zawiera czterokrotnie więcej kofeiny niż ziarno kawowe. Stosując efedrynę i kofeinę (obie te substancje należą do popularnych tzw. fat burnerów, czyli spalaczy tłuszczu), należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ bardzo łatwo je przedawkować. Dochodzi wtedy do wielu niepożądanych efektów (zaburzenia pracy serca, nadmierne podwyższenie ciśnienia, niepokój, rozdrażnienie, lęk, a także objawy żołądkowo-jelitowe, wysypka). Z tego też powodu preparatów z kofeiną i efedryną nie zaleca się kobietom w ciąży i karmiącym, dzieciom, osobom starszym, ze schorzeniami układu krążenia, nietolerującym kofeiny.

Opr. sabina Budkiewicz