SKUTKI TERAPII ONKOLOGICZNEJ I ICH ZAPOBIEGANIE

WAHANIA MASY CIAŁA

Skutkiem terapii onkologicznych może być wzrost masy ciała spowodowany: 

• spożywaniem nadmiernych ilości jedzenia;
• stosowaniem steroidów;
• gromadzeniem płynów w organizmie

ZMIANY SMAKOWE 

W trakcie chemioterapii odczuwanie smaku może ulegać zmianie: 

• potrawy przybierają nieprzyjemny, metaliczny posmak
• potrawy mogą wydawać się bardziej słone lub wręcz odwrotnie – słodsze niż dotychczas

Zmiany te są tymczasowe i nie pozostają na stałe. 

Wskazówki praktyczne: 

• używaj intensywnych przypraw, o ile nie wywołują niestrawności
• jeśli niektóre potrawy zaczęły wzbudzać niechęć  do jedzenia, należy wyeliminować je z diety i zastąpić je potrawami o podobnym składzie odżywczym.

NUDNOŚCI I WYMIOTY 

• powracanie do znormalizowanej diety  powinno następować stopniowo poprzez spożywanie:  wody, soków i przecierów owocowych, klarownych  zup i przecierów przygotowanych na gotowanym drobiu z ryżem;

• w okresie występowania nudności  organizm łatwo przyswaja produkty takie jak:  sok jabłkowy lub winogronowy, nektary owocowe, rozcieńczone soki owocowe, lody z mrożonej wody z sokiem, mus jabłkowy, owoce z puszki. 

SUCHOŚĆ W USTACH 

Wskazówki praktyczne: 

• dania podawaj z lekkimi sosami;
• gotowane warzywa podawaj w postaci puree;
• napoje pij zarówno w trakcie, jak i między posiłkami;
• zawsze miej pod ręką coś do picia: herbatę, sok,  bulion, cierpkie napoje (np. woda z cytryną) – pobudzą wydzielanie śliny;
• żuj gumę bezcukrową lub liście mięty.
• uważaj na słodkie landrynki i lizaki !  Ryzyko próchnicy powinno skłonić  do ograniczonego spożycia cukrów prostych lub zastąpienia ich słodzikiem;
• konsumpcja pokarmów z ostrymi, drażniącymi śluzówkę przyprawami  powinna być ograniczona, podobnie jak potraw bardzo gorących. 

BOLESNOŚĆ W JAMIE USTNEJ 

• w przypadku wystąpienia bolesności w jamie ustnej i w gardle powinniśmy unikać potraw , które mogą dodatkowo podrażniać  tę okolicę;
• niektóre z potraw mogą natomiast przynieść ulgę, szczególnie takie jak:  posiłki chłodne, łagodne i miękkie;
• unikać należy posiłków pikantnych, gorących , z małą ilością wody oraz o szorstkiej i chropowatej strukturze;
• najlepszym rozwiązaniem, będą posiłki w postaci papkowatej oraz spożywanie posiłków przez słomkę, ponieważ tym sposobem pokarm trafi od razu do gardła, omijając bolesne miejsca. 

ZAPARCIA 

Dieta, która zapobiega zaparciom opiera się na spożywaniu pokarmów bogatych w błonnik:

• produkty pełnoziarniste;
• płatki zbożowe z otrębami;
• surowe warzywa i owoce;
• suszone owoce  (śliwki, morele, żurawina, rodzynki, itp.);
• kompot ze śliwek – najlepiej suszonych;
• ważna jest także odpowiednia podaż płynów. 

JAKIE NAPOJE WYBIERAĆ:

• woda – niskozmineralizowana, średniozmineralizowana lub źródlana z atestem;
• świeże soki – warzywne i owocowe;
• nektary owocowe bez dodatku cukru;
• zielona herbata;
• mieszanki ziołowe – nagietek, melisa, mięta;
• koktajle mleczne. 

PRZYKŁADOWE PRZEPISY ZDROWYCH NAPOJÓW: 

• Napój mleczno-buraczany: 

– szklanka zsiadłego mleka

– szklanka kwasu buraczanego

– łyżka posiekanej natki pietruszki

Składniki miksujemy lub ubijamy trzepaczką . Dodajemy łyżkę posiekanej natki pietruszki i doprawiamy do smaku solą, cukrem i pieprzem.

Kaloryczność 1 szklanki  – 73 kcal.

• Koktajl pietruszkowy:

– pęczek natki pietruszki  (ok. 20g)

– 1 średnia pomarańcza  (ok. 230g)

– 1 banan  (ok. 130g)

– 1 średnie jabłko  (ok. 150g)

– woda  200 ml

Wszystkie składniki miksyjemy.

Kaloryczność jednej szklanki – ok. 90 kcal.

ŻYWNOŚĆ  A WŁOSY I PAZNOKCIE

Skutkiem chemioterapii jest osłabienie włosów oraz paznokci. Aby je wzmocnić musimy zapewnić  codziennie dostarczenie naszemu organizmowi odpowiedniej dawki witamin i składników mineralnych, które pozytywnie wpłyną na ich stan.

• witamina A – jaja, mleko, masło, wątróbka, marchew, pomidory;
• witaminy z grupy B – warzywa, ziemniaki, mleko, podroby, drożdże, banany;
• cynk – kasze i chleb pełnoziarnisty, drób i ryby, chude mięso;
• krzem – mleko i przetwory mleczne, skrzyp;
• magnez – kakao, migdały, jabłko ze skórką, natka pietruszki;
• żelazo hemowe pochodzenia zwierzęcego  – mięso czerwone (zwłaszcza wołowina), żółtka jaj, ryby;
• żelazo niehemowe pochodzenia roślinnego  – szpinak, buraki, pełne ziarna zbóż, kasze, nasiona roślin strączkowych,  orzechy i nasiona (słonecznika, dyni) oraz drożdże.
• ważna jest ilość spożywanego nabiału, jaj, ryb, mięsa i przetworów zbożowych, gdyż są one źródłem aminokwasów siarkowych: metioniny i cystyny. Dostarczają one siarkę potrzebną do wytwarzania keratyny – białka, z którego zbudowane są włosy i paznokcie;
• nie zapominaj także o kwasach tłuszczowych z rodziny omega-3 i omega-6, które pozytywnie wpływają na włosy i paznokcie;

– NNKT z rodziny omega-6 – znajdziemy je w produktach pochodzenia roślinnego, np. rośliny liściaste i siemię lniane; 

– NNKT  z rodziny omega-3 – tego typu tłuszcze znajdziemy przede wszystkim w rybach morskich i tranie. 

Sabina Budkiewicz
Dietetyk