Dieta FODMAP to dieta o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols – FODMAP).
Za jej twórców uznaje się australijskich naukowców z Monash University. Wykorzystywana jest w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego (irritable bowel syndrome – IBS).
Badania wykazały, że węglowodany łatwo fermentujące, słabo wchłaniane i o wysokim ciśnieniu osmotycznym, do których zalicza się fruktozę, laktozę, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe (do grupy tej zalicza się sztuczne środki słodzące, takie jak sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol), mogą nasilać objawy IBS. Uznaje się więc, że dieta o małej zawartości FODMAP jest skuteczną formą leczenia dietetycznego tej choroby.
Dwa etapy diety FODMAP
Jak podkreślają naukowcy z Monash University, nie jest to dieta, którą należy stosować do końca życia. Składa się ona z dwóch etapów.
W pierwszej fazie eliminuje się na 6–8 tygodni produkty zawierające duże ilości FODMAP. Po tym czasie w miarę ustępowania objawów IBS przechodzi się do etapu drugiego, w którym dietę należy stopniowo rozszerzać (biorąc pod uwagę indywidualną tolerancję) o produkty zawierające więcej FODMAP.
Podkreśla się, że większość osób może powrócić do normalnego sposobu odżywiania, z wykluczeniem pojedynczych produktów bogatych w FODMAP.
Dlaczego produkty zwierające duże ilości FODMAP nasilają objawy IBS?
Produkty obfitujące w FODMAP przechodzą w postaci niezmienionej do jelita i poprzez swoje działanie osmotyczne powodują nagromadzenie płynów w jego świetle. W ten sposób dochodzi do przyspieszenia motoryki jelit. Po przejściu do jelita grubego podlegają one fermentacji bakteryjnej ze wzmożoną produkcją dwutlenku węgla i wodoru. Dalsze przemiany mogą prowadzić do wytworzenia siarkowodoru i metanu. Procesy te są odpowiedzialne za uczucie dyskomfortu w rejonie jamy brzusznej (ból oraz uczucie przelewania), biegunki lub zaparcia i wzdęcia.
Źródła FODMAP w diecie
W tabeli podano przykłady produktów o małej i dużej zawartości FODMAP. Na pierwszym etapie diety należy całkowicie wyeliminować produkty zawierające duże ilości FODMAP. Nie jest to trudne, ponieważ dla produktów przeciwwskazanych (z dużą zawartością FODMAP) istnieje alternatywa w postaci produktów dozwolonych (z małą zawartością FODMAP).
| Produkty | Duża zawartość FODMAP | Mała zawartość FODMAP |
| Warzywa | cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek |
marchew, pomidory, ogórki, papryka o wydłużonych strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie ziemniaki, szczypior |
| Owoce | jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki | banany, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki |
| Mleko i produkty mleczne |
twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe |
ser (szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella), ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna |
| Źródła białka | nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, fasola, soja | mięso, ryby, drób, jaja, tofu |
| Pieczywo i produkty zbożowe | żyto, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, makaron pszenny | pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, komosa ryżowa |
| Orzechy i nasiona | orzechy nerkowca, pistacje | orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie powyższe w ilości 1 małej garści) |
| Inne | syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol) | cukier kryształ, syrop klonowy, stewia |
- płatki owsiane z dodatkiem mleka ryżowego (do kupienia w sklepach ze zdrową żywnością), pokrojonych bananów i kiwi
- herbata czarna (jeśli to konieczne, z dodatkiem cukru)
- zupa-krem wielowarzywna przygotowana z marchewki, ziemniaków, selera i niewielkiej ilości kukurydzy (po ugotowaniu warzywa należy zmiksować)
- grillowany łosoś, ryż brązowy, warzywa grillowane: marchewka, bakłażan, dynia – przyprawione ziołami prowansalskimi, posypane uprażonym słonecznikiem (słonecznik należy uprażyć na patelni teflonowej bez dodatku tłuszczu, łososia i warzywa można grillować w jednym naczyniu)
- woda mineralna niegazowana lub sok pomarańczowy rozcieńczony wodą
- sałatka owocowa przygotowana z mandarynek, ananasa i winogron, polanych niewielką ilością syropu klonowego
- pieczywo bezglutenowe posmarowane niewielką ilością masła z dodatkiem sera mozzarella, pomidorów i kilku listków bazylii
- herbata czarna (jeśli to konieczne, z dodatkiem cukru).
Centrum Medyczne Gemini
ul. Młodzieżowa 35,
89-600 CHOJNICE
Telefony
52 39 740 33
52 39 674 87
rejestracjagemini@ promedchojnice.pl