DIETA U DZIECI Z ZESPOŁEM DOWNA

Zespół Downa – to odmienność genetyczna występująca u ludzi na całym świecie. U dzieci z zespołem Downa od momentu urodzenia, częściej niż w populacji dzieci o standardowym genotypie, występują choroby zarówno o podłożu anatomicznym, jak i metabolicznym. U wielu tych dzieci diagnozuje się wady serca, częściej pojawiają się wady przewodu pokarmowego oraz wady w budowie anatomicznej innych układów.

Podstawowe uwagi odnośnie żywienia dzieci z zespołem Downa

Dieta dziecka z zespołem Downa powinna przede wszystkim korzystnie wpływać na układ immunologiczny i prawidłową mikroflorę jelit, uwzględniać właściwą zawartość kwasów tłuszczowych omega-3, choliny, cynku, selenu oraz substancji o charakterze antyoksydacyjnym.

Ważne jest także wykonanie u tych dzieci podstawowych badań laboratoryjnych i rozważenie celowanej suplementacji wspierającej rozwój ich układu nerwowego.

Dla dzieci z zespołem Downa niejednokrotnie charakterystyczna jest nieprawidłowa ilość bakterii probiotycznych z grupy Lactobacillus oraz Bifidobacterium już w okresie wczesnego dzieciństwa. Dlatego jednym z najistotniejszych elementów postępowania dietetycznego już w okresie noworodkowym oraz niemowlęcym, mającym wpływ na cały okres życia, powinno być karmienie dziecka mlekiem matki.

Karmienie piersią dziecka z zespołem Downa często bywa trudne z uwagi na obniżone napięcie mięśni warg oraz języka dziecka. Biorąc jednak pod uwagę bezsprzeczne korzyści zdrowotne wynikające z tego sposobu karmienia oraz ich wagę w prewencji występowania chorób układu autoimmunologicznego, należy podjąć wszelkie działania ułatwiające matce przygotowanie się do efektywnego sposobu karmienia dziecka oraz działania usprawniające mechanizm ssania dziecka. W wyjątkowych przypadkach, gdy karmienie piersią nie jest możliwe wskutek wad anatomicznych dziecka, warto rozważyć alternatywę metody podawania mleka matki (zastosowanie laktatorów i wysokiej jakości butelek do karmienia).

Kolejnym istotnym elementem diety wspierającej układ immunologiczny we wczesnym dzieciństwie jest wyłączenie z diety dziecka lub ograniczenie spożywania produktów wpływających niekorzystnie na szczelność bariery jelitowej.

Do grup produktów mogących mieć taki niekorzystny wpływ (w szczególności u dzieci z zespołem Downa) można zaliczyć gluten, mleko oraz jego przetwory, a także nadmiar węglowodanów. Wynika to stąd, że dzieci te stosunkowo częściej rodzą się poprzez „cesarskie cięcie” (co jest istotnym czynnikiem zaburzenia prawidłowego wzrostu mikrobioty), jak również znacznie częściej poddawane są antybiotykoterapii z uwagi na częste infekcje. Dlatego istotnym czynnikiem jest zastosowanie zbilansowanej diety uwzględniającej eliminację najczęściej spożywanych produktów wpływających niekorzystnie na stan szczelności jelit u dzieci z nietolerancją tych produktów, czyli zwiększających ryzyko niewłaściwej reakcji immunologicznej oraz zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej.

Warto wziąć pod uwagę fakt, że u znacznej większości dzieci z zespołem Downa (później osób dorosłych) diagnozuje się zaburzenia metaboliczne mające związek z nasilonym stanem zapalnym, np. nieprawidłowy metabolizm tłuszczów, leptynooporność, insulinooporność, otyłość, celiakia objawowa lub bezobjawowa.

Wymienione nieprawidłowości mogą wskazywać na współistniejącą znaczną nieszczelność jelit.

Wprowadzenie mleka i glutenu do diety dzieci z zespołem Downa z dużym prawdopodobieństwem może wiązać się z nasileniem już zaistniałych reakcji zapalnych zarówno z uwagi na skład chemiczny tych związków, jak również profil genetyczny dzieci. Należy również zaznaczyć, iż mleko zawiera laktozę, która u dzieci z zespołem Downa często nie jest tolerowana, wywołując znaczne zaburzenia gastryczne. Czynnikiem dodatkowym jest fakt, że w przypadku nietolerancji laktozy może ona zaburzać wchłanianie wybranych form hormonów tarczycy.

Mleko krowie należy obecnie do składników najczęściej wywołujących alergię i nietolerancję pokarmową u dzieci. Trzeba też podkreślić, że dieta eliminująca gluten oraz przetwory mleczne, jest trudna i wymaga zarówno specjalistycznego opracowania, jak również praktycznej oceny możliwości jej zastosowania. Niezbilansowana dieta eliminująca powyższe składniki może stanowić ryzyko wystąpienia niedoborów żywieniowych i ich konsekwencji.

W procesie ustalania optymalnej diety dla dziecka z zespołem Downa niezbędna jest wcześniejsza diagnostyka laboratoryjna oraz ocena tolerancji mleka i glutenu w badaniach immunologicznych (badanie poziomu przeciwciał IgE oraz IgG, badanie w kierunku celiakii) oraz genetycznych wskazujących pośrednio lub bezpośrednio na indywidualne predyspozycje dziecka do tolerancji spożywania wyżej wymienionych produktów.

Do najważniejszych badań laboratoryjnych wykonywanych u dzieci z zespołem Downa, przed ustaleniem optymalnej diety, można zaliczyć następujące badania biochemiczne:

• badanie morfologii krwi;
• badanie poziomu wybranych witamin i składników mineralnych jako charakterystycznych wykładników stanu odżywienia dziecka: witaminy B9, B12,
• witaminy D3, żelaza (poprzez oznaczenie ferrytyny), cynku, a także selenu;
• badanie poziomu homocysteiny;
• badania w kierunku nietolerancji pokarmowych;
• pomiar wartości cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL i HDL oraz triglicerydów;
• wykonanie badań w kierunku alergii IgE (w szczególności przy obciążonym wywiadzie rodzinnym);
• badanie kału w kierunku oznaczenia nieprawidłowości w mikroflorze jelit;
• badanie polimorfizmów genetycznych związanych z dostępnością składników diety,
• optymalną suplementacją diety oraz czynników ryzyka wystąpienia chorób związanych z dietą.

W związku z tym, iż powyższe badania genetyczne wykonywane są najczęściej za granicą, nie stanowią one tzw. „złotego standardu”.

Za tydzień nieco więcej odnośnie diety dziecka z zespołem Downa.

Sabina Budkiewicz

Materiały źródłowe u autorki opracowania.