Suplementy diety cz.I

W ostatnich miesiącach obserwuję wśród swoich pacjentów stały, bardzo szybko narastający, wzrost zażywania suplementów diety. Dotyczy to zarówno osób zdrowych, jak i chorych. Najczęściej sięgają po nie osoby otyłe, uprawiające sport oraz żyjące w szybkim tempie, nie mające czasu na racjonalne żywienie.

Tymczasem naukowcy z całego świata wyrażają pogląd, że najważniejszym sposobem utrzymania zdrowia oraz zmniejszenia ryzyka chorób (m.in. układu krążenia, nowotworów złośliwych, otyłości, cukrzycy i innych) jest zbilansowana dieta zawierająca niezbędne składniki odżywcze w odpowiednich proporcjach oraz aktywność fizyczna.

Dla kogo więc suplementy diety ?

Suplementy diety powinny być stosowanie tylko w szczególnych sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na składniki pokarmowe, również wtedy, gdy ich przyswajanie nie jest do końca możliwe, zwłaszcza u osób w starszym wieku z zaburzeniami łaknienia lub chorobami układu pokarmowego.

Decyzja o zażywaniu suplementów diety, jako sposobu wspomagania farmakoterapii lub profilaktyki chorób cywilizacyjnych, zawsze powinna być skonsultowana z lekarzem. Wykazano bowiem, że duże dawki suplementów diety mogą mieć szkodliwe działanie dla zdrowia. Ich nadmierne stosowanie zwiększa np. ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych (rak jelita grubego, rak gruczołu piersiowego). Poza tym suplementy diety mogą być przyczyną powikłań farmakoterapii u pacjentów zażywających leki. Zmniejszają one m.in. wchłanianie takich leków, jak np. antybiotyki czy leki kardiologiczne.

Co rozumiemy przez pojęcie suplementy diety ?

Dobrej definicji suplementów diety tak naprawdę nie ma !   Ich znaczenie dla zdrowia jest wciąż badane i powoduje istotne różnice zdań wśród lekarzy, farmaceutów, dietetyków i fizjologów.  Akceptowanym przez badaczy określeniem dotyczącym suplementów diety jest traktowanie ich jako produktów stanowiących źródło skoncentrowanych składników odżywczych i innych składników o działaniu fizjologicznym.

     W suplementach diety mogą występować witaminy, składniki mineralne i inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, np. aminokwasy, kwasy tłuszczowe, błonnik oraz lecytyna.  Poza tym obejmują one także inne produkty (roślinne, pszczele) zawierające np. koenzym Q10, glukozaminę, chrząstkę z rekina i wiele innych.

     Należy przede wszystkim uświadomić sobie, że suplementy diety to potężny biznes, na którym wiele firm zarabia ogromne pieniądze. Możemy je kupić nie tylko w aptekach czy sklepach zielarskich, ale także na aukcjach internetowych, w klubach fitness i u przedstawicieli różnego rodzaju firm. Zwłaszcza reklamy środków wspomagających odchudzanie atakują nas niemal z każdej strony.

Stan prawny suplementów diety

W Polsce suplementy diety traktowane są jak produkty żywnościowe, dlatego nie muszą być oznaczane tak, jak np. leki czy produkty farmaceutyczne. Często nie posiadają informacji o faktycznym działaniu lub przeciwwskazaniach. Natomiast w niektórych państwach europejskich suplementy diety uważa się za leki. W takim przypadku wszystkie preparaty, np. witaminowe, wspomagające odporność czy odchudzanie – muszą zawierać pełne informacje na temat przeciwwskazań czy skutków ubocznych. Ich wprowadzenie na rynek musi być poprzedzone licznymi badaniami. W naszym kraju, żeby wprowadzić suplement diety na rynek  w ogóle nie trzeba udowodnić jego skuteczności ! Wystarczy go zarejestrować.

     I z tego korzystają firmy produkujące suplementy diety  odchudzając … głównie nasze kieszenie.

     Wprawdzie przepisy mówią, że znakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych – to jednak producenci suplementów diety w stosunkowo prosty sposób te przepisy „obchodzą”. Wystarczy posłuchać ich przedstawicieli na spotkaniach z potencjalnymi klientami.

A jak jest u nas ?

Od dawna obserwuję, że także mieszkańcy naszego regionu nie są wolni od reklam i marketingu suplementów diety. Często dają się zwieść tak popularnym suplementom, jak: L-karnityna (nazywana spalaczem tłuszczu), poliglukozamina (która ma wiązać tłuszcze), nasiona guarany (które ze względu na wysoką zawartość kofeiny pobudzają metabolizm), tabletki z błonnikiem, chrom, kwasy omega-3, etc. Ale największym problemem jest fakt, że trudno im zrozumieć, iż tylko prawidłowe żywienie, polegające na  całkowitym pokryciu zapotrzebowania energetycznego i wszystkie niezbędne składniki pokarmowe powodują homeostazę procesów metabolicznych zachodzących w organizmie.

Z wywiadów żywieniowych, które przeprowadzam w poradni okazuje się, że diety mieszkańców naszego regionu są nieprawidłowo zbilansowane. Przede wszystkim charakteryzują się zbyt dużą zawartością tłuszczów nasyconych i cukrów prostych.

Jakie suplementy diety są więc dla nich wskazane – o tym napiszę w kolejnym artykule.

Sabina Budkiewicz
Dietetyk