CHORUJESZ NA CUKRZYCĘ? POKOCHAJ BŁONNIK!

Pacjenci chorujący na cukrzycę często spotykają się z tajemniczym pojęciem: błonnik. A cóż to takiego jest ?

Ten artykuł – w ramach edukacji diabetologicznej – dostarczy Ci podstawowych informacji na jego temat.

Błonnik pokarmowy

Błonnik pokarmowy to określenie obejmujące polisacharydy (cukry złożone) i nie-polisacharydy, występujące w produktach roślinnych.

Należą do nich: celuloza, hemicelulozy, pektyny i gumy (polisacharydy) oraz ligniny i kutyny (nie-polisacharydy). Błonnik można także podzielić na frakcje rozpuszczalne o niewielkiej wartości energetycznej, które mogą być rozkładane przez drobnoustroje przewodu pokarmowego, oraz na frakcje nierozpuszczalne nierozkładane przez mikroflorę jelitową. Te ostatnie są szczególnie ważne, ponieważ przyspieszają motorykę jelit i zmniejszają wartość kaloryczną pożywienia.

Związkiem, który nie poddaje się działaniu enzymów trawiennych, jest skrobia oporna (tzw. resistant starch). Nie występuje ona w przyrodzie, ale powstaje w wyniku obróbki termicznej produktów zawierających skrobię z niedostateczną ilością wody (np. w płatkach śniadaniowych lub konserwowej kukurydzy). Skrobia ta jest oporna na rozkład przez bakterie znajdujące się w jelicie grubym, a jej fizjologiczne działanie polega na zwiększeniu masy i objętości kału oraz na przyspieszaniu pasażu jelitowego. Jej działanie prowadzi do zmniejszenia stężenia cholesterolu (przede wszystkim frakcji LDL, tzw. złego cholesterolu). W ten sposób zapobiega rozwojowi chorób układu krążenia.

Korzyści wynikające ze spożywania błonnika

Zmniejszenie wchłaniania węglowodanów

Najważniejszą funkcją błonnika u osób chorujących na cukrzycę jest zapobieganie wahaniom stężenia glukozy we krwi. Opóźnia on bowiem przyswajanie węglowodanów ze spożywanego posiłku.

Produkty wysokobłonnikowe są szczególnie polecane dla osób otyłych, z insulinoopornością, stanem przedcukrzycowym oraz cukrzycą typu 2.

Dodawanie błonnika do potraw zawierających węglowodany (np. sałatka owocowa z otrębami) zmniejsza również indeks glikemiczny danej potrawy, dzięki czemu wzrost glikemii poposiłkowej nie jest tak bardzo zauważalny.

Obniżenie stężenia cholesterolu

Błonnik wiąże cholesterol i prowadzi do zwiększonego jego wydalania. Badania wykazały, że frakcje rozpuszczalne błonnika mogą obniżać poziom tzw. „złego” cholesterolu LDL we krwi o nawet 5-10%.

Usuwanie szkodliwych substancji

Dzięki usprawnieniu pracy przewodu pokarmowego błonnik pomaga w usuwaniu z organizmu substancji szkodliwych, takich jak np. metale ciężkie.

Zapobieganie zaparciom

Błonnik zwiększa masę kałową, przyspieszając pracę jelit, oraz powoduje skrócenie czasu pasażu jelitowego. Skutecznie zapobiega zaparciom, a tym samym ogranicza przyrost masy ciała.

Pomoc w redukcji masy ciała

Błonnik wchłania wodę, pęcznieje i wypełnia żołądek, wywołując uczucie sytości. Pomaga więc również na tej drodze w walce z nadmiernym przyrostem masy ciała.

Zapobieganie nowotworom

Ostatnio podkreśla się, że wzbogacanie diety o dodatkowe ilości błonnika pomaga zapobiegać rozwojowi nowotworu jelita grubego.

Informacja dla cukrzyków:

W badaniach wykazano, że spożywanie błonnika pokarmowego przez osoby z cukrzycą może obniżyć wartość HbA1c o 0,5%, niezależnie od zmniejszenia ilości spożytych węglowodanów.

Ważne: Przy zwiększaniu ilości błonnika w diecie należy pamiętać o odpowiedniej ilości wypijanych płynów. Błonnik nie ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym, lecz pęcznieje, co wymaga odpowiednio uwodnionego środowiska. Dlatego należy wypijać co najmniej 2,5 l płynów dziennie, w tym 1,5 l niegazowanej wody mineralnej. W przypadku stosowania diety wysokobłonnikowej i niedostarczania odpowiedniej ilości płynów mogą pojawić się uciążliwe zaparcia.

Kto powinien ograniczać błonnik ?

Osoby cierpiące z powodu: choroby refluksowej przełyku, kamicy pęcherzyka żółciowego, zapalenia trzustki, chorób wątroby, wrzodów żołądka i dwunastnicy, choroby uchyłkowej jelit, zespołu wrzodziejącego jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna, żółciowego zapalenia żołądka lub w przypadku innych jednostek chorobowych, w których zalecana jest dieta lekkostrawna.

Osoby z poważnymi niedoborami pokarmowymi (np. żelaza, magnezu lub cynku), ponieważ duże ilości błonnika pokarmowego mogą upośledzać wchłanianie tych pierwiastków z pożywienia.

Osoby, którym często towarzyszą biegunki lub luźny stolec.

Ważne:

Przy stosowaniu niektórych leków należy pamiętać, aby przed ich użyciem nie jeść potraw bogatych w błonnik pokarmowy. Może on bowiem upośledzać ich wchłanianie, a w konsekwencji zmniejszać stężenie we krwi nawet o 50-70%. Dotyczy to przede wszystkim leków przeciwdepresyjnych oraz glikozydów naparstnicy stosowanych w leczeniu niewydolności krążenia i zaburzeń rytmu serca.

Szczegółowe informacje uzyskasz w naszej poradni.

Sabina Budkiewicz