CO POMAGA W TRAWIENIU TŁUSZCZÓW I PRACY WĄTROBY

Do trawienia tłuszczów i oszczędzania wątroby niezbędna jest żółć.

Jest to jeden z najbardziej inteligentnych płynów, które wydziela ludzki organizm. Jeśli więc lubisz potrawy z nieco większą ilością „tłuszczyku”, zapoznaj się z treścią poniższego artykułu.

Żółć produkowana jest w wątrobie ze składników wychwytywanych z krwi. Krew zawiera m.in. bakterie, drobnoustroje, martwe komórki, zużyte hormony, pozostałości leków, pestycydów oraz toksyn występujących w pokarmach. Wszystkie te elementy wątroba pochłania, neutralizuje i rozkłada za pomocą enzymów. Następnie usuwa odpady, wysyłając je do przewodu pokarmowego w formie płynu zwanego żółcią. Żółć odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia tłuszczów. To właśnie ona rozbija tłuszcze na maleńkie cząsteczki (kuleczki), co pozwala na wchłanianie ich przez jelita.

U wylotu żołądka, w miejscu gdzie tłusty pokarm przechodzi do jelita, strumień żółci zamienia tłuszcz w pianę (emulsję) podobną do płynu do mycia naczyń. Jeszcze niestrawiony i gęsty tłusty pokarm staje się przez to lekki i dzięki temu z łatwością może się przemieszczać w jelitach, a wszystkie pożyteczne składniki odżywcze są wchłaniane do krwi.

Z uwagi na to, że do wytwarzania żółci (a dokładniej: kwasów żółciowych) wątroba wykorzystuje także cholesterol, prawidłowa produkcja żółci wiąże się z obniżeniem jego poziomu we krwi.

Tak to wszystko wygląda, kiedy wątroba jest zdrowa i funkcjonuje prawidłowo, a zatem, kiedy produkowane są odpowiednie ilości żółci.

Niestety, nieprawidłowe funkcjonowanie wątroby, a zatem – wydzielanie przez nią niewystarczającej ilości żółci, prowadzi do takich zaburzeń jak:

nieprawidłowe odprowadzanie toksyn krążących we krwi. Kumulują się one wtedy nie tylko w wątrobie ale w całym organizmie, co może prowadzić do wielu chorób, w tym m.in.: nowotworów, alergii, astmy, otyłości, depresji, chorób

autoimmunologicznych, chorób serca, ciągłego zmęczenia;

wzrost stężenia cholesterolu we krwi;

zaburzenia trawienia wywołujące m.in.: bóle brzucha, nudności i bóle migrenowe po spożyciu posiłku, przykry zapach z ust, żółtawa cera, podkrążone oczy, bezsenność;

tworzenie się złogów (kamieni) w pęcherzyku żółciowym. Z czasem pęcherzyk „rozleniwia się” i przepływ żółci do jelita przebiega wolniej. Złogi żółciowe opuszczają pęcherzyk i utykają w drogach żółciowych. Powoduje to kolkę objawiającą się silnym bólem. Jedynym rozwiązaniem jest wtedy usunięcie pęcherzyka żółciowego (cholecystektomia).

Jak poprawić funkcjonowanie wątroby i wydzielanie żółci ?

Dużą rolę odgrywa tu odpowiedni sposób odżywiania. Istnieje bowiem szereg produktów, które charakteryzują się potwierdzoną zdolnością do zwiększania produkcji żółci i to do tego stopnia, że przy niedrożności dróg żółciowych zabrania się ich spożywania, gdyż aktywacja wydzielania żółci mogłaby w tym przypadku spowodować poważne komplikacje. Do takich produktów należą np. karczochy. Składnik wyodrębniony z nich w połowie XX. wieku przez Włochów – nazwany później cynaryną – był stosowany do stymulowania wątroby i pęcherzyka żółciowego, a także obniżania poziomu cholesterolu. Cynarynę stosowano aż do lat 80. ubiegłego wieku. Obecnie została ona zastąpiona lekami syntetycznymi.

W naszym kraju świeże karczochy nie są popularne i trudno znaleźć je na rynku. Natomiast dostępne są znormalizowane ekstrakty o 5% zawartości cynaryny i suche wyciągi z liści karczochów, zamknięte w kapsułkach lub tabletkach.

Do zwiększenia wydzielania żółci znacznie łatwiej jest wykorzystać takie produkty jak:

cykoria
szpinak
rukola
imbir
ostropest plamisty
mniszek lekarski

Niestety wszystkie one mają gorzki posmak, a tego akurat większość osób nie lubi !

Często moi pacjenci nie bardzo też wiedzą, jak wykorzystać np. cykorię, ażeby była „zjadliwa”.

Polecam wtedy najprostszy sposób: listki cykorii wystarczy skropić sokiem z cytryny lub limonki i oprószyć (przez sitko) odrobiną cukru pudru. To naprawdę wspaniała niskokaloryczna przekąska, którą można zjeść nawet w postaci całej kolbki cykorii. Warto tylko przy jej zakupie zwrócić uwagę na kolor – jeśli będzie posiadała mniej zielonego, to będzie mniej gorzka. Choć tak naprawdę ta „goryczka” jest w niej najcenniejsza. Świeżą cykorię można też wykorzystać w różnego rodzaju surówkach i sałatkach.

Szczególną uwagę warto też zwrócić na imbir. Korzeń imbiru zawiera związki mające silne działanie przeciwutleniające, a zatem pomagające wątrobie w rozkładaniu toksyn. Można go dodawać do wielu potraw i napojów (dzięki tzw. „prasce” do czosnku jest to niezwykle łatwe). Imbir dobrze przechowuje się w lodówce i nie kosztuje wiele, bo też dużo nie musimy go spożywać. Jego smak jest niezwykle przyjemny i świeży, a zalety nie kończą się na wspomaganiu wydzielania żółci.

Natomiast szpinak i rukolę warto zjadać najlepiej w surówkach. Tutaj możliwości są ogromne. Jednak mało moich pacjentów uświadamia sobie, że np. listki zwykłej zielonej sałaty można na kanapkach zastąpić właśnie listkami świeżego szpinaku, tzw. sałatkowego.

No, bo niby dlaczego nie ?

A co do rukoli, to wystarczy, że w surówce lub sałatce „złamiemy” jej goryczkę słodkim mango, melonem, pomarańczą lub … pleśniowym serem. Warto poeksperymentować i znaleźć odpowiedni dla siebie smak.

Ostropest plamisty, to tak naprawdę produkt łatwy do spożycia. Jego zmielona postać jest dostępna zarówno w aptekach, jak i sklepach zielarskich.

Znacznie trudniej wykorzystać jest obecnie listki świeżego mniszka lekarskiego. Niestety sezon na nie już minął ! Ale w dobrych sklepach zielarskich i aptekach znajdziemy produkty zawierające „mniszkowe” zdrowe składniki.

Zalecenia dla osób dbających o swoją wątrobę:

• nie pij alkoholu i nie pal papierosów;
  
• stosuj lekarstwa tylko wtedy, kiedy jest to konieczne;
  
• nie przejadaj się, jedz regularnie w ciągu dnia 5-6 niezbyt obfitych posiłków;
  
• wykluczaj ze swojej diety (lub przynajmniej ograniczaj) tłuste potrawy, zwłaszcza smażone w głębokim tłuszczu;
  
• ograniczaj słodycze;
  
• preferuj lekkie potrawy gotowane, duszone lub pieczone bez tłuszczu w naczyniach żaroodpornych albo rękawie foliowym;
  
• dbaj, aby w codziennym jadłospisie nie brakowało witamin – jedz więc dużo surówek ze względu na witaminę C oraz pieczywo razowe i niskotłuszczowe przetwory mleczne zawierające witaminy z grupy B;
  
• z umiarem używaj soli;
  
• jeśli masz nadwagę lub otyłość, postaraj się schudnąć, ale nie stosuj drastycznej diety poniżej 1200 kcal, ani tym bardziej długotrwałych głodówek;
  
• pij herbatki ziołowe ułatwiające trawienie i usprawniające czynność wątroby;
  
• przyprawiaj potrawy ziołami świeżymi lub suszonymi;
  
• jeśli stosujesz leki obniżające poziom cholesterolu (statyny), regularnie kontroluj stan wątroby;
  
• jeśli stosujesz doustne środki antykoncepcyjne lub leczysz się hormonalnie, także systematycznie kontroluj stan wątroby (dotyczy kobiet).

Ważne:

Osłabiona wątroba nie lubi zwłaszcza: alkoholu, nadmiaru tłuszczów, potraw smażonych lub pieczonych tradycyjnie (z dodatkiem tłuszczu), tłustych wędlin, zawiesistych tłustych sosów, warzyw strączkowych (np. fasoli, grochu, soi), cebuli, czosnku i wszystkich warzyw wzdymających, tortów, czekolady, mocnej kawy i herbaty oraz nieświeżych potraw.

Więcej uwag i zaleceń, zwłaszcza dla osób z chorobami wątroby i dróg żółciowych (np. przewlekła niewydolność wątroby, stłuszczenie wątroby, kamica żółciowa, marskość wątroby, etc.) otrzymasz w naszej poradni.

Sabina Budkiewicz