CO WARTO WIEDZIEĆ O CHOROBIE REFLUKSOWEJ PRZEŁYKU

Choroba refluksowa przełyku (w skrócie GERD) to schorzenie, w którym dochodzi do cofania się kwaśnej treści z żołądka do przełyku.

Kwas solny zawarty w soku żołądkowym podrażnia błonę śluzową przełyku i prowadzi do dolegliwości związanych z refluksem.

Objawy choroby refluksowej

Najczęstszym i najbardziej rozpoznawalnym objawem choroby refluksowej jest zgaga.

Zgaga to uczucie pieczenia lub palenia za mostkiem, rozlewające się w centralnej części klatki piersiowej. Pieczenie to promieniuje od dołu do góry i pojawia się najczęściej w godzinach nocnych. Sprzyja temu pozycja leżąca, ułatwiająca cofanie się treści żołądkowej.

Chorzy skarżą się również często na odbijania powietrzem. Po odbiciu może pojawić się słonawy lub mydlany smak w ustach. Czasami występują również mdłości i wymioty. Nierzadko pojawiają się niespecyficzne objawy, które mogą naśladować inne choroby, np. zawał serca.

Dlaczego tak się dzieje ?

Z jednej strony przełyk posiada na końcu zwieracz, który się otwiera, kiedy przełykamy pokarm, a potem się zamyka, aby uniemożliwić jego cofanie się.

Z drugiej strony górna część żołądka zwana wpustem tworzy kąt (kąt Hisa), który mechanicznie pomaga w zapobieganiu refluksowi dzięki rozkurczowi części brzusznej i wyższemu ciśnieniu w części piersiowej.

Mechanizm ten nie jest jednak doskonały i łagodny refluks może występować, czym nie trzeba się martwić, ponieważ nie ma to negatywnych konsekwencji. Ale jeśli część brzuszna żołądka jest rozciągnięta, a żołądek skurczy się pod wpływem stresu, podwyższone ciśnienie może powodować znaczny lub powtarzający się refluks. Zdarza się też, choć rzadziej, że wpust znajduje się nieprawidłowo wysoko w klatce piersiowej i nie może już spełniać swojej roli polegającej na zapobieganiu refluksowi. Nosi to nazwę przepukliny rozworu przełykowego.

Konsekwencje

Cofanie się do przełyku kwaśnej treści żołądkowej niszczy błonę śluzową przełyku, która, w przeciwieństwie do błony śluzowej żołądka, nie jest zabezpieczona przed działaniem kwasu. W konsekwencji prowadzi to do wspomnianego wyżej uczucia pieczenia, które potocznie nazywamy zgagą.

Jeśli refluks utrzymuje się długo, śluzówka przełyku jest objęta stanem zapalnym, co może się też wiązać z bólem – jest to zapalenie przełyku. Taki stan zapalny w dłuższym czasie prowadzi do włóknienia i zwężania się końcowego odcinka przełyku lub zmian w tkankach o charakterze przednowotworowym (tzw. przełyk Barretta), a ostatecznie do raka przełyku.

Główne przyczyny:

badania wykazały, że częstość występowania i stopień nasilenia refluksu i zapalenia przełyku są wprost proporcjonalne do ilości spożywania tłuszczów pochodzenia zwierzęcego i odwrotnie proporcjonalne do ilości spożywanego błonnika;

ryzyko wystąpienia refluksu, stanu zapalnego i nowotworu zwiększa palenie tytoniu oraz picie alkoholu;

stres zwiększa ciśnienie w żołądku, a skurcze żołądka są najczęstszym czynnikiem wywołującym refluks. Ponadto im więcej powietrza znajduje się w żołądku, tym wyższe jest ciśnienie i ryzyko refluksu;

nadwaga i otyłość, ciąża, obfite posiłki – zwiększają ciśnienie w okolicy brzusznej a tym samym ryzyko refluksu.

Jak postępować ?

Należy odpowiednio rozkładać spożycie energii w ciągu dnia poprzez jedzenie dobrze zbilansowanych posiłków. Przede wszystkim posiłki nie powinny być zbyt obfite. Najważniejsza kwestia to lekka kolacja. Jest to niezbędne nie tylko po to, aby pokonać refluks, ale także by pokonać zaburzenia snu spowodowane przez zbyt obfite kolacje zawierające nadmiar białek pochodzenia zwierzęcego.

Warto też wiedzieć, że nadmierne obciążanie przewodu pokarmowego wywołuje stany zapalne w całym organizmie, które przyspieszają procesy starzenia się oraz rozwój chorób związanych z zaawansowanym wiekiem. Duża liczba kalorii blokuje nasze centra energetyczne (mitochondria), co ma trzy konsekwencje:

• niespalone kalorie są odkładane w postaci tkanki tłuszczowej;
• nadmiernie obciążone centra energetyczne uwalniają więcej wolnych rodników – mających niszczące działanie resztek, które stanowią główną przyczynę takich zjawisk, jak starzenie się i choroby degeneratywne;
• naprawy, które powinny zostać przeprowadzone nocą przy spowolnionym metabolizmie, nie mogą się odbyć, wskutek czego uszkodzenia komórek i genów się kumulują.

Do trzech głównych posiłków (I śniadanie, obiad, kolacja) należy dodać niewielkie przekąski w późniejszej części poranka (II śniadanie) i w późniejszej części popołudnia (podwieczorek).

U osób otyłych regularne podejmowanie aktywności fizycznej zmniejsza częstość występowania refluksu.

Dieta bogata w produkty pochodzenia roślinnego, zwłaszcza zawierające błonnik i polifenole, ma działanie przeciwzapalne i ochronne na błony śluzowe żołądka i przełyku i, jak dowiedziono, powoduje zmniejszenie częstości występowania refluksu. Dzięki takiej diecie rzadziej też występuje nadwaga i otyłość.

Zalecenia żywieniowe

Dieta przeciwzapalna powinna obejmować:

• rezygnację z dużej ilości mocnej kawy i napojów zawierających kofeinę (napojów gazowanych z kofeina, napojów energetycznych), ponieważ kofeina zwiększa wydzielanie kwasu solnego;
• spożywanie jak najmniej mięsa (zwłaszcza czerwonego);
• znaczne ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans;
• spożywanie czerwonych, czarnych, filetowych i purpurowych owoców jagodowych;
• spożywanie dużych ilości warzyw;
• spożywanie roślin oleistych, a zwłaszcza migdałów w całości;
• spożywanie oliwy extra virgin oraz oleju rzepakowego (w szklanych ciemnych butelkach);
• spożywanie kurkumy, goździków, gałki muszkatołowej, czosnku, cebuli i ziół;
• spożywanie gorzkiej czekolady o zawartości kakao wyższej niż 70%;
• picie herbaty, zwłaszcza zielonej, naparu z roibosu itd.

Czerwone wino zawiera wprawdzie polifenole, jednak w przypadku refluksu alkohol potęguje zgagę i dlatego się go nie poleca.

Jeśli już cierpisz na refluks, zgagę lub stan zapalny przełyku, dołącz do diety:

jedną łyżkę stołową żelu z aloesem o stężeniu 99% do każdego posiłku (np. do soku z czarnych porzeczek, jagód, etc);
suplement diety zawierający biodostępny cynk;
suplement magnezu;
suplementy polifenoli.

Ponieważ dieta w chorobie refluksowej musi być dobrana indywidualnie (uwzględniać ew. choroby współistniejące), przedstawione wyżej zalecenia są tylko bardzo ogólne.

O szczegółach możesz dowiedzieć się w naszej poradni.

Sabina Budkiewicz