CZY NALEŻYSZ DO GRUPY RYZYKA ROZWOJU MIAŻDŻYCY?

Chociaż większość dorosłych i niestety wiele nastolatków ma rozwiniętą blaszkę miażdżycową w swoich tętnicach, to tylko nieliczni będą o tym wiedzieć. Wszystko dlatego, że do pewnego momentu narastająca blaszka miażdżycowa nie daje żadnych objawów. Tylko u niektórych osób wystąpią objawy kliniczne, takie jak zawał serca czy udar.

Co to jest miażdżyca ?

Miażdżyca jest nieodłączną częścią chorób sercowo-naczyniowych. Niestety większość ludzi nie ma tak naprawdę pojęcia, na czym polega ta choroba i skąd się bierze.

Miażdżyca ma wiele nazw – jedną z nich jest stwardnienie tętnic. Można mówić również o miażdżycy mózgu, miażdżycy naczyń, o miażdżycy aorty, a w końcu o zawale serca lub udarze, do których prowadzi miażdżyca.

Nic dziwnego, że trudno się w tym wszystkim zorientować, tym bardziej, że w powszechnym użyciu nazwy te występują zamiennie.

Przede wszystkim należy wiedzieć, że miażdżyca jest procesem, a nie stanem. Na miażdżycę nie zachorujesz z dnia na dzień, ani się nią nie zarazisz. Do rozwoju miażdżycy dochodzi przez wiele lat, a to, czy na nią w ogóle zachorujesz, zależy od naprawdę wielu czynników. Głównie od Ciebie.

Na czym polega proces miażdżycowy ?

Aby zrozumieć na czym polega proces powstawania tej choroby, warto trochę uwagi poświęcić tętnicom, ponieważ tylko w nich rozwija się miażdżyca. Są to delikatne ale jednocześnie złożone struktury. Ciągle się kurczą albo rozszerzają w odpowiedzi na sygnały pochodzące z zewnątrz. Na przykład podczas ćwiczeń rozszerzają się, aby umożliwić większy przepływ bogatej w tlen krwi do serca i mięśni. Z kolei zaś w chłodne dni zwężają się, aby minimalizować straty ciepła w organizmie.

O miażdżycy możemy mówić wówczas, gdy w ścianach tętnic powstaną blaszki miażdżycowe powodujące zgrubienia i ograniczające przepływ krwi do narządów i tkanek.

Następnym etapem jest uwapnienie blaszek miażdżycowych. Ściany tętnic stają się grube i sztywne, dlatego miażdżyca powszechnie nazywana jest stwardnieniem tętnic.

Twarde ściany tętnic nie są tak plastyczne jak zdrowe tętnice i utrudniają przepływ krwi do narządów i tkanek. W obrębie blaszki miażdżycowej gromadzą się również lipidy, komórki zapalne, fibryna (białko, które bierze udział w procesie krzepnięcia krwi), powstaje stan zapalny. Może dochodzić do mikrozakrzepów.

W miarę gromadzenia się blaszki miażdżycowej ściana tętnicy staje się coraz grubsza. W efekcie przepływ krwi zmniejsza się i tkanki dostają mniej tlenu.

Miażdżyca jest więc chorobą ścian tętnic, która wynika z uszkodzenia śródbłonka (warstwa płaskich komórek nabłonkowych, które wyściełają wewnętrzne ściany tętnic) przez różne czynniki.

Skąd się bierze blaszka miażdżycowa ?

Blaszka miażdżycowa ma kluczowy wpływ na powstanie procesu miażdżycowego. W tym miejscu nie sposób nie wspomnieć o śródbłonku.

Śródbłonek to warstwa komórek, którymi pokryte są wewnętrzne ściany tętnicy. Ich celem jest zapobieganie krzepnięciu krwi na tychże ścianach. Prawidłowo działający śródbłonek jest gwarantem zdrowia układu sercowo-naczyniowego – nie dopuszcza do powstania blaszek miażdżycowych i zakrzepów. Dzięki wytwarzanym substancjom takim jak tlenek azotu i prostacykliny (pochodne kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3) śródbłonek hamuje i zapobiega zlepianiu się płytek.

Osoby, które nie zatruwają śródbłonka dymem papierosowym lub umiarkowanie ćwiczą 2-3 razy w tygodniu, są w bardzo komfortowej sytuacji. Zarówno aktywność fizyczna, jak i niepalenie papierosów są wielkimi sprzymierzeńcami zdrowia śródbłonka.

Śródbłonek waży przeciętnie 5 razy tyle co serce i ma powierzchnię 6 kortów tenisowych! Jest on niezwykle ważny, niestety zupełnie niedoceniany. Można powiedzieć, że jest strażnikiem naszego zdrowia – dlatego nie powinniśmy go lekceważyć. Aby zapobiec uszkodzeniu śródbłonka i naczyń, trzeba przestrzegać naprawdę prostych reguł i prowadzić prozdrowotny styl życia.

Najważniejsze są: systematyczny ruch oraz odpowiednia dieta.

Wracając jednak do blaszki miażdżycowej, trudno jednoznacznie określić, w jaki sposób dochodzi do jej powstania. Pierwsze skojarzenie dla wielu osób jest takie, że blaszkę miażdżycową tworzy, odkładając się na ścianach tętnic, cholesterol – im więcej cholesterolu tym bardziej zatkana tętnica. Jednak wiele najnowszych badań, przeprowadzanych na całym świecie udowodniło, że ilość cholesterolu nijak się ma do powstawania miażdżycy!

Według jednej z teorii najważniejszą rolę w tworzeniu się blaszki miażdżycowej odgrywają mikrozakrzepy, tworzące się wskutek uszkodzenia wspomnianego wyżej śródbłonka.

Druga teoria mówi o tym, ze blaszki miażdżycowe powstają w wyniku gwałtownego rozrostu komórek mięśni gładkich w ścianie tętnicy. Co oczywiście przekłada się na mniejsze lub większe zwężenie tętnicy. Wg tej teorii nasilenie gwałtownego rozrostu komórek mięśni gładkich jest powiązane z aktywnością płytek krwi.

Niezależnie od teorii powstawania blaszki miażdżycowej, ważne jest, aby zrozumieć, że nie jest ona niebezpieczna sama w sobie. Tak naprawdę niebezpieczne dla naszego zdrowia są masywne zatykające tętnice zakrzepy. To tworzenie się zakrzepów i aktywacja płytek krwi mają wpływ na tworzenie się blaszek miażdżycowych.

Do tego procesu przyczyniają się również nikotynizm, brak aktywności fizycznej, nadmierne spożywanie alkoholu, przewlekły stres i nieodpowiednia dieta.

Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne opracowało test, który pomaga określić ryzyko powstania miażdżycy i jej skutków. Odpowiedz na pytania, aby dowiedzieć się, czy tryb życia, który prowadzisz sprzyja powstawaniu miażdżycy. Należy odpowiedzieć na wszystkie pytania.

Wyniki testu:

0 – 3 punkty

W Twoim przypadku ryzyko rozwinięcia się miażdżycy jest znikome. Niemniej jednak bądź czujny i obserwuj swój organizm. Nikt od Ciebie nie zna go lepiej, dlatego z pewnością zauważysz każdą najmniejszą zmianę w samopoczuciu, zwłaszcza w czasie wysiłku fizycznego. Prowadzisz aktywny i sprzyjający zdrowiu tryb życia. Gratulacje, oby tak dalej !

4 – 8 punktów

Twój tryb życia warto zmienić. Nawet zmiana drobnych codziennych nawyków, takich jak dieta czy aktywność fizyczna zmniejszą ryzyko zachorowania lub rozwoju miażdżycy. Bądź czujny i regularnie kontroluj swój organizm, ponieważ istnieje ryzyko pojawienia się miażdżycy.

Powyżej 8 punktów

Ryzyko zachorowania na miażdżycę w Twoim przypadku jest bardzo wysokie. Nawet jeśli nie odczuwasz żadnych objawów ani dolegliwości, przeprowadź odpowiednie badania. Jest wielce prawdopodobne, że rozwinie się u Ciebie miażdżyca.

Sabina Budkiewicz

Materiały źródłowe u autorki opracowania