DIETA W ZAPARCIACH

Przyczyną zaparć jest na ogół spożywanie żywności wysoko przetworzonej o małej zawartości substancji balastowych, czyli błonnika. Ale przyczyną zaparć może być choroba, dlatego wskazana jest także konsultacja u lekarza. Błonnik jest składnikiem produktów roślinnych, nie ulega on strawieniu w przewodzie pokarmowym, ale zwiększa objętość treści przewodu pokarmowego, wchłania dużo wody i zwiększa jej zawartość w jelicie grubym, zwiększa ruchy robaczkowe jelit i przyspiesza czas przechodzenia treści pokarmowej przez jelita i w ten sposób nie dopuszcza do zaparć.

Przy zaparciach powinno stosować się dietę zawierającą około 30–40 g błonnika dziennie. Aby to uzyskać, należy spożywać dziennie około 300 g owoców świeżych (przykład: 2 średnie jabłka lub większy grejpfrut lub 2 mniejsze pomarańcze lub 2 średnie gruszki lub 1,5 szklanki śliwek, itp.), kilka owoców suszonych (najlepiej suszonych śliwek), 400 g warzyw, wybierać produkty zbożowe pełnoziarniste.

Produkty zawierające dużo błonnika: pieczywo z pełnego ziarna (ciemne), kasze gruboziarniste – gryczana, perłowa gruba, jaglana, ryż brązowy, płatki owsiane, jęczmienne; owoce i warzywa, owoce suszone – śliwki, morele, rodzynki itp., warzywa strączkowe. Zaleca się jedzenie znacznej części owoców i warzyw na surowo. Powinny one być składnikiem każdego posiłku. Owoce powinno się jeść ze skórką. Szczególne właściwości regulujące pracę przewodu pokarmowego mają śliwki suszone. Zaleca się zjadanie na czczo kilku śliwek suszonych namoczonych przez noc.

Wielu osobom pomaga spożywanie otrąb pszennych, ale należy wprowadzać je do diety stopniowo i z umiarem, gdyż u niektórych osób lub przy spożyciu zbyt dużej ilości mogą one podrażniać przewód pokarmowy i powodować nawet niedrożność jelit. Często pomocne jest siemię lniane: zaparzyć w wodzie i zjeść pestki rozgryzając je.

Osoby, które do tej pory spożywały niewielkie ilości owoców, warzyw i ciemnego pieczywa, powinny ostrożnie i stopniowo zwiększać ich ilość, gdyż ich przewód pokarmowy musi się przyzwyczaić do nowej diety. Początkowo należy zjadać owoce i warzywa gotowane, czasem nawet w formie przetartej, a surówki włączać do menu powoli.

Przy zaparciach należy zwiększyć ilość wypijanych płynów (woda, herbata, herbaty owocowe lub ziołowe, soki owocowe i warzywne, napoje mleczne) do około 2,5 l dziennie, ponieważ błonnik ma zdolność wiązania wody. Jedząc otręby pszenne, należy przyjmować jeszcze więcej płynów. Zaleca się także picie płynów w czasie posiłków. Korzystnie działa wypicie na czczo mleka zsiadłego lub kefiru albo wody z miodem (o temperaturze pokojowej), gdyż zwiększa to procesy fermentacyjne w jelitach. Wskazane są jogurt, kefir, mleko zsiadłe z dodatkiem żywych kultur bakterii.
Często pomocne jest wypicie na czczo szklanki chłodnej wody i wody mineralnej (np. gorzkiej solanki inowrocławskiej) przed snem.

Należy ograniczyć spożywanie produktów wysoko oczyszczonych i skoncentrowanych, np. słodyczy – ciast, tortów, czekolady, wafli.

Poza dietą w leczeniu zaparć pomocna jest gimnastyka oraz w ogóle ruch (np. spacery, jazda na rowerze, pływanie).

Błonnik, wypełniając przewód pokarmowy, daje uczucie sytości, zapobiega zaparciom poprzez regulację pracy przewodu pokarmowego, a jednocześnie jego rozpuszczalne frakcje (gumy i pektyny) zmniejszają stężenie cholesterolu we krwi i poprawiają tolerancję glukozy.

Warto podkreślić, że najkorzystniejszy wpływ błonnika pokarmowego występuje wówczas, gdy dieta danej osoby zawiera różne składniki błonnika (to znaczy zarówno celulozę, ligninę, hemicelulozę, gumy, śluzy i pektyny), czyli gdy w diecie znajdują się różne rodzaje produktów bogatych w błonnik. Błonnik pokarmowy występujący w warzywach i owocach łatwiej ulega rozkładowi przez bakterie, dostarczając kwasów (masłowego, propionowego i octowego), które przeciwdziałają przemianom niektórych składników żółci w związki o działaniu rakotwórczym. Z kolei błonnik z produktów zbożowych (zwłaszcza z pieczywa razowego, płatków zbożowych, muesli, otrąb pszennych) powoduje zwiększenie objętości i zawartości wody w treści jelita. Stężenie cholesterolu we krwi zmniejsza błonnik zawarty w mące razowej i płatkach owsianych, a także w fasoli, soi oraz w jabłkach i w owocach cytrusowych.
Fakty te są kolejnym dowodem na korzystne działanie diety urozmaiconej.

DOMOWA MIESZANKA NA ZAPARCIA
Śliwki suszone – 50g
Rodzynki – 50g
Płatki owsiane z dodatkiem otrąb pszennych – 50g
Orzechy (np. włoskie, laskowe, itp.) lub migdały – 50g
Olej lniany, rzepakowy lub oliwa z oliwek – 50g
Wszystkie składniki zmielić i wymieszać z olejem lub oliwą – przechowywać w ciemnym pojemniku i chłodnym miejscu (najlepiej w lodówce).
2 łyżki powyższej mieszanki spożywać na czczo z rana lub wieczorem – przed snem, popijając dużą ilością (przynajmniej szklanką) wody mineralnej niegazowanej.
UWAGA:
Przy bardzo uporczywych zaparciach można dodać 30g senesu – ale należy pamiętać, że przy dłuższym stosowaniu jelito grube uzależnia się od niego!

Sabina Budkiewicz