JAK NIE MARNOWAĆ ŻYWNOŚCI ?

Zmarnowana żywność to surowce i produkty wytworzone na cele konsumpcyjne, które nie zostały spożyte przez człowieka. Oczywiście nie dotyczy to części niejadalnych produktów takich jak np. kości czy ości.

Statystyki mówią, że:

1/3 żywności wyprodukowanej na świecie zostaje zmarnowana, czyli ok. 1,3 mld ton/rok. Tylko w Europie marnuje się ponad 80 mln ton żywności,

najwięcej żywności marnuje się w krajach wysokorozwiniętych, takich jak Ameryka Północna, Europa, Ameryka łacińska,

w Europie Polska znajduje się w czołówce i zajmuje 5. miejsce. Średnio rocznie marnujemy ok. 9 mln ton, co daje ok. 54 kg zmarnowanej żywności na osobę.

Konsekwencje marnotrawstwa

Można je podzielić na społeczne, ekonomiczne i środowiskowe.

Pierwsze wiążą się z problemem głodu i niedożywienia oraz etyką. Ekonomiczne to utracona wartość finansowa oraz realna strata pieniędzy i konsekwencje środowiskowe, które mają wpływ na emisję gazów cieplarnianych.

Aż 870 mln osób na świecie głoduje lub jest niedożywionych. W Polsce problem niedożywienia także istnieje. Statystyki mówią, że ok. 5% Polaków żyje w ubóstwie i jest niedożywionych. W dużym stopniu niedożywione są dzieci.

Ze statystyk wynika, że:

ponad 260 tys. dzieci zaczyna dzień bez śniadania,

170 tys. dzieci cierpi z powodu niedożywienia,

ponad 70 tys. dzieci je tylko to, co dostanie w szkole,

3-4% polskich rodzin nie stać, by podać dziecku np. mięso lub rybę.

A jednocześnie: średnio 1 osoba w Polsce w ciągu miesiąca wyrzuca żywność o wartości ok. 50 zł, co oznacza, że 4. osobowa rodzina marnuje żywność o wartości ok. 200 zł. W rocznym podsumowaniu daje nam to ok. 2200 zł.

Deklaracje respondentów społeczeństwa polskiego, w wieku 18-35 lat, na temat wyrzucania żywności

Na pytanie: czy wyrzucasz żywność udzielili następujących odpowiedzi:

62% wyrzuca żywność
29% czasami wyrzuca
9% nie wyrzuca żywności

Na pytanie: co jest powodem wyrzucania żywności odpowiedzieli:

68% przekroczenie terminu ważności,
15% niewłaściwe przechowywanie,
13% zbyt duże zakupy,
3% zepsucie.

Na pytanie: jakie produkty najczęściej są wyrzucane odpowiedzieli:

52% pieczywo,
42% warzywa,
34% jogurty,
24% owoce.

Na pytanie: czy przygotowujesz listę zakupów odpowiedzieli:

52% tak, przygotowuję,
35% czasami,
13% nie.

Kroki, które mogą pomóc w ograniczaniu marnowania żywności w gospodarstwach domowych

Proponowanie mniejszych porcji

Przygotowanie tyle jedzenia ile rodzina jest w stanie zjeść oraz podanie potraw na półmiskach, aby każdy z członków rodziny mógł nałożyć sobie odpowiednią porcję. Jedzenie mniej obfitych posiłków wydłuża życie i zwiększa odporność na choroby – jeśli tylko dostarcza się organizmowi niezbędnych witamin i składników odżywczych w ilościach odpowiadających normalnemu dziennemu zapotrzebowaniu.

Przemyślana lista zakupów

Przed zakupami należy przejrzeć dokładnie lodówkę i nie powinno się robić zakupów z tzw. „pustym żołądkiem”. Ważna jest również kolejność zakupów: pierwsze powinny być produkty nieżywnościowe, następnie żywność nie wymagająca szczególnych warunków przechowywania, a na końcu świeża żywność wymagająca takich warunków (np. chłodniczych). Ponadto, przygotowując jadłospis z wyprzedzeniem kupimy tylko to czego naprawdę potrzebujemy. Doświadczenie pokazuje, że więcej wydajemy, kupując wszystkiego po trochu, by następnie skomponować z tego jakąś potrawę, niż wtedy, gdy zaplanujemy posiłek wcześniej i kupimy tylko to, co potrzebne do jego przygotowania. Obmyślając z wyprzedzeniem zbilansowane jadłospisy, zjemy dokładnie to, co trzeba i skorzysta na tym nasz organizm.

Kupowanie „brzydkiej żywności”

Często, zwłaszcza owoce i warzywa „niekształtne” są zdrowsze i smaczniejsze.

Właściwe przechowywanie żywności

Ważne, aby przechowywać żywność w odpowiednich dla niej miejscach takich jak ciemna szafka, lodówka, zamrażarka.

Stosowanie zasady FIFO

FIFO (z ang. first in, first out) czyli pierwsze weszło, pierwsze wyszło. Oznacza to, że produkty w lodówce oraz szafkach powinny być ustawione zgodnie z terminem przydatności, aby w pierwszej kolejności sięgnąć po te, które mają krótszy termin ważności.

Terminy ważności

Należy zwracać szczególną uwagę na daty i rozumieć różnice w określeniach takich jak: należy spożyć do (dla produktów nietrwałych), najlepiej spożyć przed (dla produktów trwałych), najlepiej spożyć przed końcem (dla produktów o trwałości 3-18 miesięcy).

Spożytkowanie resztek jedzenia

Ilość żywności, która dziś trafia do śmietnika wyłącznie z powodu niedbalstwa, lenistwa i złej organizacji, jest zatrważająca. Czy to oznacza, że „resztki” z niedzielnego obiadu mogą stać się kolacją w kolejnym dniu ? Zdecydowanie tak !

Być może wyda się to szokujące, ale fakt, że żywność wysycha, zmienia kolor, staje się lepka, a nawet zaczyna brzydko pachnieć, nie ma zupełnie nic wspólnego z tym, czy jest niebezpieczna dla zdrowia. Być może takie jedzenie nie będzie nam smakować, ale wcale nie musimy się od niego rozchorować. Jest tak dlatego, że istnieje ogromna różnica między bakteriami powodującymi psucie się żywności, a patogenami wywołującymi choroby. Bakterie powodujące psucie się jedzenia tworzą śliską powłokę na mięsie, rozmiękczają owoce i przyprawiają np. kurczaka o paskudny zapach. Tymczasem chorobotwórcze patogeny są … bezzapachowe, bezbarwne i niewidoczne. Jeśli więc nie możemy polegać na zmysłach wzroku i węchu, warto zapamiętać regułę czterech: 4 dni w 4 st. C. Tylko przez trzy dni możemy w temperaturze 4 st.C przechowywać np. surowego kurczaka albo mięso mielone. Resztki gotowych potraw mogą natomiast poleżeć w lodówce aż 4 dni.

Zamiast wyrzucać żywność można z niej przygotować inne potrawy. Dla przykładu z ugotowanych ziemniaków można przygotować kopytka.

Kompostowanie odpadów

Gdy istnieje taka możliwość (dotyczy to zwłaszcza działkowiczów) warto z resztek jedzenia pozyskać naturalny nawóz.

Dbanie o higienę i procesy

Korzystanie z oddzielnego sprzętu kuchennego przeznaczonego dla ryb, drobiu, mięsa. Rozmrażanie żywności w lodówce, a nie w temperaturze pokojowej.

Dzielenie się żywnością

Nadmiar żywności powinien zostać przekazany potrzebującym. Dotyczy to dzielenia się żywnością z innymi osobami np. poprzez Federację Polskich Banków Żywności.

Uwaga: dane pochodzą z prelekcji zorganizowanej przez SGGW w Warszawie w ramach „Wszechnicy Żywieniowej”.

Sabina Budkiewicz