PACJENT Z NADWAGĄ LUB OTYŁOŚCIĄ

Niektórzy pacjenci z nadwagą lub otyłością zgłaszają się do swojego lekarza chcąc uzyskać pomoc w znalezieniu przyczyny i pomoc w leczeniu (własna świadomość).

Inni, niezależnie od tego czy mają tego świadomość czy też nie, oczekują od niego porady z powodu odczuwania objawów chorób powszechnie uważanych za związane z otyłością.

     W każdym takim przypadku obowiązkiem lekarza jest dokonanie stanu odżywienia, postawienia diagnozy oraz ocena jego ryzyka zdrowotnego związanego z otyłością, a także ocena potencjalnych korzyści wynikających z redukcji masy ciała.  

Kiedy pacjent jest otyły ?

We współczesnym społeczeństwie dość powszechne jest zainteresowanie masą ciała. Zwłaszcza, że z pięknem utożsamiane jest bycie szczupłym, a osoby otyłe są często przedstawiane jako nieszczęśliwe i rzadziej odnoszące sukces. I choć wiele osób nigdy nie upodobni się do przedstawianego w mediach wizerunku supermodelki, to jednak coraz więcej z nich, w dążeniu do nierealnej idealnej masy ciała –  wydaje pieniądze na preparaty reklamowane jako ją zmniejszające.

     Dobrze znanym faktem jest to, że większość osób przez całe dorosłe życie stopniowo zwiększa masę ciała. Wiele z nich, u których dochodzi do rozwoju otyłości uważa, że jest to spowodowane przyczynami chorobowymi, jednak jak wiadomo z taką sytuacją mamy do czynienia rzadko. Z wiekiem większość osób ma tendencję do jedzenia większych ilości pokarmu i mniejszej aktywności fizycznej, co często jest spowodowane obciążeniami pracą i rodziną. Taka sytuacja prowadzi do nadmiernego poboru energii w stosunku do potrzeb, a więc do powstania dodatniego bilansu energetycznego, co z kolei skutkuje przyrostem masy ciała. Przyjmuje się, że jako otyłość określamy stan, w którym dochodzi do przyrostu masy ciała na poziomie wywołującym zagrożenie zdrowia. Rozpoczęcie kontroli masy ciała i zalecenie pacjentowi jej redukcji nieuchronnie wiąże się z indywidualnym ograniczeniem przyjmowania pokarmu, co samo w sobie wiąże się z pewnym ryzykiem.

     Zatem pierwszym wyzwaniem dla lekarza jest ocena czy pacjent, który prosi o pomoc w redukcji masy ciała naprawdę ma z nią problem, czy jest to po prostu jego kosmetyczny dylemat.

Objawy i choroby towarzyszące otyłości

U prawie wszystkich otyłych osób w wieku średnim będą występować różnego rodzaju towarzyszące objawy fizyczne. Objawy powszechnie związane z otyłością obejmują: zmęczenie, zadyszkę, bóle głowy, zaburzenia snu, ból pleców, zwyrodnienie stawów, pocenie się, depresję, zaburzenia miesiączkowania i nietrzymanie moczu.  Natomiast u starszych pacjentów częściej obserwuje się objawy ze strony układu mięśniowo-szkieletowego.

     Choroby metaboliczne powszechnie związane z otyłością obejmują cukrzycę typu 2, zaburzenia lipidowe i nadciśnienie.  W dodatku otyłość zwiększa prawdopodobieństwo zawału mięśnia sercowego, udaru i niektórych nowotworów złośliwych.

     Redukcja masy ciała powoduje zmniejszenie zaburzeń zdrowotnych związanych z otyłością, a także poprawę funkcjonowania fizycznego oraz jakości życia pacjentów w każdym wieku. Jednak główny cel leczenia otyłości może różnić się w zależności od wieku pacjenta. Podczas gdy zapobieganie i leczenie powikłań otyłości jest prawdopodobnie najważniejszym celem leczenia u osób młodych i w średnim wieku, to już w wieku starszym jest nim poprawa funkcjonowania fizycznego i jakości życia.

Jak lekarz powinien spowodować gotowość pacjenta do odchudzania ?

Pomimo nacisku społecznego na szczupłość, nie wszystkie osoby z nadwagą czy otyłością dostrzegają, że mają z tym problem. Wiele z nich, zgłaszając się do lekarza z powodu objawów lub chorób, nie jest świadomych, że są one związane z ich masą ciała. Dlatego lekarz powinien starać się rozpoznać otyłość u takich pacjentów i zaoferować porady związane ze zmianą stylu życia. W takim przypadku nie wystarczy jednak zalecenie: „jedz mniej” i „więcej się ruszaj”, ani też broszurka – a tak niestety często bywa. Jeśli lekarz nie znajduje czasu na pełną poradę lub nie czuje się w pełni kompetentny powinien skierować takich pacjentów do dietetyka. Natomiast wyłącznie jego rolą w takim przypadku jest skierowanie pacjenta na podstawowe badania, takie jak: stężenie glukozy na czczo, profil lipidowy na czczo, testy oceniające funkcję tarczycy lub wątroby, ogólne badanie krwi, etc.  Każdy profesjonalny dietetyk potrafi na podstawie wyników tych badań udzielić pacjentowi odpowiedniej porady.

Sabina Budkiewicz
Dietetyk 

*na podstawie zaleceń IASO (Międzynarodowego Towarzystwa Badań nad Otyłością)