CZYNNIKI RYZYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

Choroby układu krążenia obejmują rozległą grupę schorzeń tkanek i narządów wchodzących w skład układu krążenia. Większość z nich związana jest
z chorobami serca, żył i tętnic, dlatego zamiennie bywają nazywane chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Do najczęściej występujących chorób układu krążenia zaliczamy przede wszystkim miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie tętnicze oraz choroby żył i tętnic. Wszystkie te schorzenia zaliczane są do chorób cywilizacyjnych – związanych z rozwojem społeczeństwa, na których rozwój istotny wpływ mają: odpowiedni styl życia, a w szczególności dieta, aktywność fizyczna i stosowanie używek.

Mimo intensywnego rozwoju medycyny i odpowiedniej prewencji choroby układu krążenia nadal są główną przyczyną zgonów na całym świecie. Z ich powodu w dalszym ciągu rocznie umiera więcej osób niż z jakiejkolwiek innej przyczyny !

Światowa Organizacja Zdrowia wyraźnie podkreśla, że większości tych zgonów można byłoby uniknąć dzięki wprowadzeniu stosownych zmian w stylu życia.

Czynniki ryzyka chorób układu krążenia

Występowanie chorób układu krążenia jest ściśle związane z występowaniem wybranych czynników ryzyka, co po raz pierwszy zostało udowodnione w dużym sześcioletnim badaniu The Framingham Heart Study.

Na przestrzeni lat poszczególne czynniki pod wpływem kolejnych badań epidemiologicznych niejednokrotnie się zmieniały. Aktualnie czynniki ryzyka chorób układu krążenia dzieli się na czynniki modyfikowalne, czyli takie, które mogą być zależne od stylu życia i ich modyfikacja jest możliwa poprzez efektywną prewencję, oraz niemodyfikowalne, czyli takie, na które człowiek nie ma wpływu.

Czynniki ryzyka niemodyfikowalne:

płeć, wiek, rasa
choroby układu krążenia w rodzinie – zawał serca, nagły zgon lub udar mózgu: u ojca lub brata przed 55 rokiem życia; u matki lub siostry przed 65 rokiem życia

Czynniki ryzyka modyfikowalne:

nadciśnienie tętnicze
cukrzyca i nietolerancja glukozy
dyslipidemia
otyłość
palenie tytoniu
nadmierne spożywanie alkoholu
nieprawidłowy sposób żywienia
niska aktywność fizyczna
stres
zespól metaboliczny

Czynniki ryzyka wykorzystywane do stratyfikacji ryzyka chorób układu krążenia:

Płeć męska
Wiek (mężczyźni ≥ 55 lat, kobiety ≥ 65 lat)
Palenie tytoniu
Zaburzenia lipidowe:
– cholesterol całkowity >4,9 mmol/l (190 mg/dl)

i/lub

– cholesterol frakcji LDL >3,0 mmol/l (115 mg/dl)

i/lub

– cholesterol frakcji HDL <1,0 mmol/l (40 mg/dl) u mężczyzn,

<1,2 mmol/l (45 mg/dl) u kobiet triglicerydy > 1,7 mmol/l (150 mg/dl)
Glukoza w osoczu na czczo 5,6-6,9 mmol/l (102-125 mg/dl)
Nieprawidłowy wynik próby tolerancji glukozy
Otyłość (BMI ≥30)
Otyłość brzuszna (obwód pasa u mężczyzn ≥102 cm, u kobiet ≥88 cm)
Przedwczesne występowanie chorób układu krążenia w wywiadach rodzinnych (u mężczyzn

Częstszą zapadalność na choroby układu krążenia obserwuje się wśród mężczyzn niż u kobiet do 70 roku życia oraz u osób, u których w rodzinie wcześnie wystąpiła jedna z chorób układu krążenia, a w szczególności zawał serca, nagły zgon lub udar mózgu.

Do oceny ryzyka chorób układu krążenia używa się również pewnych wystandaryzowanych czynników (zamieszczone powyżej) oraz systemu SCORE (Systematic Coronary Risk Ewaluation), który pozwala na obliczenie 10-letniego ryzyka wystąpienia zgonu z powodu chorób układu krążenia na podstawie pięciu czynników: wieku, płci, skurczowego ciśnienia tętniczego, stężenia cholesterolu całkowitego, palenia papierosów.

Za tydzień napiszę o kontrowersjach wokół diety w chorobach układu krążenia.

Sabina Budkiewicz

P.S. Materiały źródłowe u autorki.